Lviv Lychakiv mezarlığında tarihe dair sohbet

 

   2016 yılı ağustos ayında gittiğim ikinci Ukrayna gezimin ilk şehri olan Lviv'de Lychakiv mezarlığında ilginç mezar taşlarının fotoğraflarını çekerken, mezar taşlarının fotoğraflarını çeken ve inceleyen başka birini gördüm. Yanına yaklaşıp ne düşündüğünü öğrenmek istiyordum. Konu hakkında bilgi sahibi ise neden bazı mezarların kulube şeklinde yapıldığını öğrenmek istiyordum.
   Yanına yaklaşıp tanıştık. Fransız olduğunu ve Ukrayna'dan evli olduğunu anlattı. Avrupalıların Ukrayna kızlarını güzel bulduğunu ve bu ülkeden çok sayıda bayanın Avrupa'ya evlenerek göçtüğünü biliyordum. Bunun en büyük etkeninin ise ülkenin ekonomik durumunun kötü olmasıydı.



   Çok iyi ingilizce bilmediğini ama karısının iyi ingilizce bildiğini söyledi. Bu arada tarihe ve sosyolojiye meraklı olduğunu da ekledi.
   Biz mezarların ihtişamından ve mimarilerden bahsederken karısı yanımıza geldi. Karım "Tatiana" diye tanıştırdı.
   Ben, beyaz tenli, sarışın ve uzun boylu birini beklerken; çıkık elmacık kemiği, koyu siyah saçlı, buğday tenli ve ortalama boyda bir kadın çıkagelmişti.
   Kadının suratına baktığımda şaşırdım.
   -"Siz Tatar mısınız?" Cümlesini İngilizce olarak ağzımdan kaçırdım.
 Ortalık bir anda buz kesildi. Adam karısının suratına bakakaldı. Adamın yüzündeki ifade ise; benim bundan neden haberim yok! Bana bundan neden bahsetmedin! Kelimelerini bakışlarıyla anlatıyordu.
   Bunu söylemem kötü olmuştu. Anlaşılan adamın, kadının Tatar genleri taşıdığından haberi yoktu. Kimbilir belki Tatarları sevmiyordu.
   Kadına fransızca birşeyler söyledi. Kadının ses tonundan savunma yaptığı belli oluyordu. Tahminimce "Bu doğru mu?" diye sordu. Kadın ise cevapladı.
 
   Kadın bana dönerek, "Bunu nasıl anladınız" dedi.
   Türkiye'de çok gezdiğimi ve Türkiye'nin konumundan dolayı Türkiye'de çok fazla etnik köken bulunduğunu ve ben de insanları yüz ve vücutlarından tanıyabildiğimi anlattım. Meraklı biri olduğumu, insanların neden değişik davranışlarda bulunduğunu, gezerek yerinde görmek istediğimi anlattım. Tarih, din, sosyoloji konularına olan merakımı da anlattım.
   Ukrayna'da Türk kökenli çok sayıda insanın yaşadığını farkettiğimi de ekledim.
 
   Umman şehrinde doğduğunu ve büyüdüğünü anlattı. Dedelerinin Tatar olabileceğinden bahsetti. Stalin'in 1932-33 yıllarında Ukrayna halkını açlıkla kırdığını, 1944 yılı Tatar sürgünlerinden ve 1941 yılında Babi yar katliamı ile Nazilerin Kiev'deki yahudileri katlettiklerini anlattı.
  "Komünizm'de çok insan öldürdüler. Bizim tarih bilgimiz Komünizm ile silindi" dedi.

   1944 yılında Ahıska'dan da müslümanları orta asya'ya ölüm sürgününe gönderdiklerini anlattım.

   Bundan haberi olmadığı söyledi. Umman şehrinde 20.000 civarında Hasidik ( Aşkenazi ) yahudiyi'de Nazilerin öldürdüğünden bahsetti. Umman'ın hasidik yahudiler için kutsal bir yer olduğunu, Hasidik yahudilerin kurucusunun mezarının bulunduğu ve her yıl burada tören yaptıklarından bahsetti.
   "Stalin çok insan öldürdü. Heykelleri halâ meydanlarda ve insanlar ona tapıyor"
   Ukrayna'nın eski zamanlarda bir savaş meydanı olduğunu doğudan Türklerin, kuzeyden Litvanların, batıdan Polyakların, sonraları güneyden Osmanlı devletinin ve en sonunda Rus imparatorluğunun burada hakimiyet kurmak için savaştıklarından bahsettim.
 
   Mezarlığın çıkış kapısına doğru geldiğimizde onlar başka tarafa doğru elele tutuşmuş olarak gittiler. Elele tutuşmalarından sorumun, büyük sorun doğurmadığına emin olarak rahatladım.
    Birlikte fotoğraf çekilmeyi unuttuğumuzu farkettim ama etrafa baktığımda uzaklaşmış olduklarını gördüm.